Jak rozpoznać zaburzenia odżywiania? To pytanie mogą sobie zadawać rodzice, którzy w trosce o swoje dzieci chcieliby zdobyć jak najwięcej informacji na ten temat. Poniżej postaramy się przybliżyć m.in. na jakiej podstawie są one diagnozowane, a także co może zrobić rodzic, żeby pomóc dziecku, u którego podejrzewa zaburzenia odżywiania.

W artykule znajdziesz rozwinięcie następujących tematów:

1. Diagnozowanie zaburzeń odżywiania
2. Objawy zaburzeń odżywiania
3. Niepokojące sygnały, które mogą świadczyć o rozwoju zaburzeń odżywiania
4. Jak reagować? Czy zwracać uwagę jeżeli wiem, jak rozpoznać zaburzenia odżywiania?

Diagnozowanie zaburzeń odżywiania

Jeżeli chodzi o zaburzenia odżywiania niepokojące objawy zauważyć może pediatra lub psycholog, jednak z racji tego, że jest to zaburzenie psychiczne, diagnozy może dokonać wyłącznie lekarz psychiatra. W Polsce, wszelkie choroby diagnozuje się zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD). Jest ona tworzona i aktualizowana przez WHO (Światową Organizację Zdrowia). Specjaliści często posiłkują się też klasyfikacją DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders). DSM wydawana jest przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne i jest klasyfikacją zaburzeń psychicznych używaną w USA. Pomimo tego, że w Polsce stosuje się klasyfikację ICD, to dla pogłębienia diagnozy. Lekarze porównują kryteria z obu wydań, które pomimo różnic, często uzupełniają się wzajemnie i pozwalają odpowiedzieć na pytanie: co właściwie dolega pacjentowi?

Obecnie od 2022r. obowiązuje 11 wersja ICD, Polska jest obecnie w okresie przejściowym wprowadzania jej – trwają prace nad tłumaczeniem oraz dostosowaniem jej do wdrożenia w naszym kraju, a także przygotowaniem, pracowników podmiotów leczniczych. Potrwa to ok 5 lat, zaś zmiany wprowadza Ministerstwo Zdrowia. W ICD 10 zaburzenia odżywiania kryją się pod kodem F50, natomiast liczba po kropce informuje o podtypie choroby.

Objawy zaburzeń odżywiania

Aby poprawnie zdiagnozować zaburzenia odżywiania, należy zidentyfikować u pacjenta ich objawy. Należą do nich m.in.:

• zmiana masy ciała (lub jej duże wahania w krótkim czasie)
• wyraźna zmiana nawyków żywieniowych lub wręcz unikanie jedzenia, omijanie posiłków
• wyrzucanie, chowanie jedzenia lub opakowań po jedzeniu – w przypadku napadów głodu występujących m.in. w bulimii
• duża koncentracja na własnym wyglądzie, niezadowolenie z niego niezależnie od masy ciała, porównywanie sylwetek,
• znaczne zwiększenie aktywności fizycznej ponad siły, prowokowanie wymiotów
• u kobiet i dziewcząt zanik miesiączki lub nie wystąpienie jej w ogóle, zahamowanie procesu dojrzewania
• objawy świadczące o znacznych zmianach w organizmie (zaburzenia pracy serca, osłabienie, omdlenia, trudności z koncentracją, bóle stawów, bóle głowy, meszek na ciele, tzw lanugo, wypadanie włosów na głowie, łamliwość paznokci, wysuszenie skóry, ubytki w szkliwie zębów)
• staranne liczenie kalorii, odmawianie zjedzenia posiłku, którego kaloryczności nie można sprawdzić, porównywanie posiłków innych do swoich
• obsesyjne myślenie o jedzeniu i jego wpływie na ciało
• mierzenie i ważenie się nawet kilkadziesiąt razy dziennie, sprawdzanie obwodu nadgarstków, ud, ramion, wielokrotne przeglądanie się w lustrze
• izolacja społeczna, utrata dotychczasowych zainteresowań

Wiele z tych objawów są często ukrywane przez pacjenta. Same zaburzenia odżywiania wiążą się często z chęcią utrzymania ich w sekrecie oraz wstydem. To z kolei utrudnia cały proces diagnozy i sprawie, że wiedza jak rozpoznać zaburzenia odżywiania nie zawsze wystarcza. Potrzebne jest też doświadczenie i intuicja. Dlatego też tak ważne jest wsparcie bliskich osób i ich czujność nie tylko na objawy, ale też inne niepokojące sygnały. Istotna jest też relacja np. rodzica z dzieckiem – jeżeli mogą oni swobodnie o wszystkim porozmawiać, jest większa szansa, że usłyszą wprost od swojej pociechy, że ma ono problemy, z którymi sobie nie radzi.

Niepokojące sygnały, które mogą świadczyć o rozwoju zaburzeń odżywiania

Poza wymienionymi wcześniej objawami, są też inne które mogą zaobserwować rodzice lub bliscy, a które mogą świadczyć o rozwijających się zaburzeniach odżywiania. Mogą też oznaczać zwiększone ryzyko wystąpienia innych zaburzeń psychicznych, które wymagają wsparcia specjalisty. Szczególną uwagę warto zwrócić na takie oznaki jak:

• zmiany w funkcjonowaniu społecznym (zerwanie przyjaźni, związków)
• pojawienie się samookaleczeń
• siniaki na dłoniach (mogą świadczyć o wymiotach), a także na plecach (mogą być sygnałem świadczącym o nadmiernej aktywności fizycznej, np robienia wielu brzuszków)
• zmiana stylu ubierania się, zakładanie ubrań kilka rozmiarów za dużych
• znaczne zainteresowanie dietami, stylem odżywiania, dietetyką
• obserwowanie w mediach społecznościowych materiałów związanych np. ze zdrowym odżywianiem, zainteresowanie gotowaniem, szczególnie dla innych
• zainteresowanie tematyką promującą ekstremalne sposoby na odchudzanie, szukanie błyskawicznych rozwiązań, które mają pomóc zmniejszyć masę ciała w krótkim czasie
• depresja oraz stany depresyjne
• wysokie poczucie kontroli, próby kontroli wszystkich aspektów życia, perfekcjonizm

Poza wymienionymi powyżej, niepokojącym objawem może być każda znacząca zmiana w zachowaniu lub wyglądzie bliskiej nam osoby. Może ona wynikać np. ze zmian rozwojowych lub poszukiwaniem tożsamości. Sprawdza się więc to, jak bardzo kogoś znamy i na ile możemy szczerze porozmawiać. To jednak lekarz wie, jak rozpoznać zaburzenia odżywiania.

Jak reagować? Czy zwracać uwagę jeżeli wiem, jak rozpoznać zaburzenia odżywiania?

W takim razie co robić jeśli już zaobserwujemy coś z powyższych list? Na pewno warto interesować się tym, co robi dziecko. Jeśli będzie to dla nas naturalne i będziemy to robić na co dzień – nie powinno być dużego kłopotu z zauważeniem istotnych zmian i rozmową na ten temat. Jeżeli zaś skupimy się na wyliczaniu rzeczy, które według nas są „nie tak” z dzieckiem, możemy je do siebie zrazić i spowodować, że odizoluje się od nas jeszcze bardziej. Podobnie jest z niechcianymi radami, sami nie lubimy przecież ich dostawać, dobrze więc powstrzymać się od udzielania ich. Co poza obecnością i zainteresowaniem możemy zrobić?

Pokazywanie akceptacji jest niezbędne dla prawidłowego rozwoju każdego dziecka, jest też fundamentem każdej szczerej relacji. W przyjaźni czy miłości także bez akceptacji drugiej osoby korzysta tylko jedna z nich lub żadna. Wspieranie i okazywanie uwagi, wspólne jedzenie posiłków, a także spędzanie razem czasu – to recepta na dobrą relację. Oczywiście nawet w najbardziej wspierającej rodzinie mogą wystąpić zaburzenia odżywiania, to jednak bliscy mogą pomóc w ich leczeniu. Poza wsparciem czasem muszą też podjąć decyzję o udaniu się do specjalisty, osoba chora nie zawsze chce uzyskać pomoc. Pokazywanie dziecku czy bliskiemu, że jesteśmy przy nich, akceptujemy ich, ale widzimy, że ma problem może pomóc im się otworzyć.

Czasami bliscy boją się nazywać zaburzenia odżywiania lub mówić o problemach, w obawie, że przestraszą drugą osobę. Można jednak zrobić to w bezpiecznej atmosferze, okazując akceptację i pozostawiając przestrzeń do podzielenia się trudnościami. W niektórych przypadkach nazwanie swoich obaw wprost „uwalnia tajemnicę” i stwarza okazję do omówienia jej, nieraz jest wręcz wyczekiwane do zauważenia.

Rodzic lub bliski także może skorzystać z pomocy psychologicznej lub psychiatrycznej. Pamiętajmy, że aby wspierać, sami musimy mieć do tego siłę i możliwości. Pomimo tego, że obecnie w wielu źródłach możemy znaleźć informację jak rozpoznać zaburzenia odżywiania, warto zaufać specjalistom, którzy pomogą zapewne również nam.

Potrzebujesz konsultacji? Skorzystaj z naszego formularza do kontaktu tutaj.