Zdrowie psychiczne było tematem naszej rozmowy z Sybillą Wolbiś – Bajor. Zapytaliśmy ją m.in. o to, jak sami możemy dbać o zdrowie psychiczne. Z wywiadu dowiecie się też co robić, gdy przestajemy radzić sobie ze stresem.
Czy możesz się przedstawić?
Sybilla Wolbiś – Bajor: Nazywam się Sybilla, jestem psychologiem, psychoterapeutą w trakcie certyfikacji, pracuję w Centrum Zdrowia Psychicznego Anamija w Opolu. Specjalizuję się w terapii indywidualnej w nurcie integracyjnym. Jest to eklektyczne podejście do terapii nie tylko osób młodych, czyli nastolatków, ale też młodych, dorosłych i osób dorosłych. Odpowiadam również za prowadzenie terapii grupowej.
Czy za każdym razem, gdy czujemy się gorzej, powinniśmy skontaktować się z psychologiem?
Sybilla Wolbiś – Bajor: Nie za każdym razem, gdy czujemy się gorzej, musimy skontaktować się ze specjalistą. Najpierw należałoby się zastanowić, co jest powodem naszego gorszego samopoczucia. Bardzo często nasz stan zależy od relacji, od kłótni z rodzicami, czy też od kłótni z przyjaciółmi. Wtedy te trudności można przepracować sobie na bieżąco w domu, dzieląc się wprost z sobą bliską, której ufamy. Natomiast jeśli pojawiają się objawy somatyczne, to należałoby się wtedy skontaktować ze specjalistą psychiatrą bądź psychologiem. Są to np: bóle brzucha, bóle głowy, gorszy, nastrój, czy gorsze samopoczucie utrzymujące się przez około 2 tygodnie,
Jakie umiejętności pomagają psychologowi w pracy z klientem?
Sybilla Wolbiś – Bajor: Jeśli chodzi o pracę z klientem po stronie psychologa, myślę, że takim filarem jest zasób słuchania i empatii. Ważna jest też otwartość i brak oceny osoby, której pomagamy. To jest bardzo ważne, żeby pacjent czuł się swobodnie. Ważne, żeby nie czuł się tak jak na dywaniku u dyrektora, tylko mógł swobodnie rozmawiać o swoich trudnościach i problemach. Przy tym nie czuł się oceniany i mógł z pomocą specjalisty poszukiwać rozwiązania problemu.
Co jest najtrudniejsze dla pacjentów, którzy zmagają się z problemami psychicznymi?
Sybilla Wolbiś – Bajor: Myślę, że najtrudniejsze dla pacjentów, którzy zmagają się z zaburzeniami psychicznymi, jest przełamanie obrazu chorego, mam tutaj na myśli wyobrażenia sobie swojego życia bez choroby, bez zaburzeń, bez myśli chorobowych. To jest bardzo trudne w odczuciu pacjentów. Jest to coś, co ja często słyszę w gabinecie, to jest taka obawa, która się powtarza. Pacjentom trudno jest wyobrazić sobie, jak to moje życie będzie wyglądać wtedy, kiedy już będę zdrowy? Czy będę wtedy szczęśliwy, czy to się zmieni na plus czy na minus? To się wiąże też z wieloma takimi trudnościami, które pacjent przepracowuje wspólnie z terapeutą. Przepracowuje, przechodzi krok po kroku przez te trudności i wyobraża sobie lub próbuje wyobrażać sobie, jakie korzyści mogą wypływać z przekłamanego obrazu chorego.
Jakie wsparcie może być potrzebne i co można zrobić w momencie, kiedy znajdujemy się w trudnej sytuacji? Gdzie szukać pomocy?
Sybilla Wolbiś – Bajor: Przede wszystkim w trudnej sytuacji należałoby się zwrócić do osoby zaufanej i tutaj najczęściej są to rodzice czy też przyjaciel. Jeśli to wsparcie nie jest wystarczające, zawsze można liczyć na pomoc psychologa czy też pedagoga szkolnego. Wtedy psycholog czy też pedagog może skontaktować się z rodzicami, nakierować ich na dalszą pomoc. Żeby rozwiązać problem bardzo często też pacjenci korzystają z usług lekarzy pierwszego kontaktu. Oni później też przekierowują dalej do neurologa czy też do psychiatry, czy psychologa.
Czy mamy wpływ na to, jak zareagujemy w sytuacji kryzysowej, trudnej?
Sybilla Wolbiś – Bajor: Oczywiście, bardzo wiele zależy od naszych zasobów. W ostatnim czasie bardzo często obserwujemy takie trudności jak wybuchowość, czy też nadreaktywność, impulsywność. Osoby te reagują w trudnych sytuacjach, krzykiem czy też różnymi formami acting outu (mechanizmu obronnego – przyp. red.). Tutaj ważne jest zdanie sobie sprawy z tego, że jednak to nie służy ani mi jako osobie reagującej, ani też nie służy to naszym odbiorcom. Pomimo tego, że to jest jednak trudne możemy uczyć się tego, jak reagować inaczej. To oczywiście robimy np. z psychologiem lub terapeutą, który może takie narzędzia razem z pacjentem opracować. Istnieją też różne formy medytacyjne czy też sposoby reagowania na stres czy na złość. W zdrowej formie, nie w formie impulsywnej, a właśnie zastępczej, alternatywnej.
A możemy sami zrobić coś, co nas przygotuje na taką sytuację?
Sybilla Wolbiś – Bajor: Tak możemy wcześniej nad tym pracować sami, między innymi korzystając z takich najprostszych technik właśnie relaksacyjnych. Można policzyć sobie od 10 do 1, od 1 do 10 kilka razy. Inny sposób, to przepracowanie naszego oddechu, bo bardzo często osoby nieprawidłowo oddychają, oddychają klatkowo. A zależy nam na tym, żeby ten oddech utrzymywał się bardziej przeponowo, wdech nosem, wydech ustami. Już to potrafi zminimalizować poziom stresu czy też poziom lęku. Każdy może też wypracować swoją własną metodę. Niektórzy korzystają po prostu ze słuchania muzyki czy też z innych form relaksacji, na przykład rysowania, czy też sportu.
A jak możemy poprawić nasze zdrowie psychiczne?
Sybilla Wolbiś – Bajor: Nasze zdrowie psychiczne możemy poprawiać w różnych formach na różne sposoby, przede wszystkim dbając o nasze ciało. Mam tutaj na myśli zdrową dawkę ruchu, sport, jogging, bieganie czy też tańce. Możemy też zadbać o nasze zdrowie psychiczne w kontekście naszej głowy, np. poprzez rozmowę z osobą bliską, zaufaną. Bardzo często jest to rodzic, przyjaciel, przyjaciółka, mąż czy też żona. To zależy, kto dla nas jest osobą bliską. My możemy wzajemnie uczyć się od siebie i to jest bardzo ważne. Żeby z tego zasobu korzystać, czyli z rozmów. Możemy zaczerpnąć od naszego przyjaciela właśnie jakiejś formy radzenia sobie z sytuacją trudną, kryzysową. Wtedy sami zaczynamy rozumieć, że potrafimy sami przepracowywać ze sobą pewne trudności, czy też kryzysy. Nie zapominajmy, że możliwe jest też skorzystanie z pomocy specjalistycznej, czyli chociażby rozmowa z psychologiem czy też pedagogiem.
Czy możemy sami ćwiczyć jakoś nasze reakcje? Możemy jakoś je sobie wypracować, sprawić, że będziemy w czymś bardziej pewni?
Sybilla Wolbiś – Bajor: Sami oczywiście możemy próbować przepracowywać nasze trudności, między innymi czerpiąc od innych, od naszych bliskich. Od naszych osób zaufanych i też z tego całego spektrum radzenia sobie naszych osób bliskich, możemy zabrać dla siebie coś, co dla nas jest ok. Możemy też coś odjąć, czyli nie zgodzić się i coś zostawić co nam nie służy, nie chodzi o kopiowanie wszystkiego. Oczywiście można również skorzystać z technik relaksacyjnych, medytacji, zadbać o to, żeby nasze emocje regulować sposób zdrowy poprzez ruch, czy hobby. Bardzo często pacjenci rysują, szkicują, słuchają muzyki, chodzą na jogging i to jest bardzo pomocne.
Co możemy zrobić w ramach profilaktyki zdrowia psychicznego dla siebie?
Sybilla Wolbiś – Bajor: Jeśli chodzi o profilaktykę i wzmocnienie naszego zdrowia psychicznego, to należałoby zwrócić uwagę na nasz sen, najlepiej, żeby trwał 7-8 godzin. Zredukowanie zażywania kofeiny też jest ważne. Myślę, że takim filarem, który świadczyłby o tym, czy my prawidłowo będziemy funkcjonować w ciągu dnia, jest zadbanie o naszą głowę, mam tutaj na myśli rozmowę z osobami bliskimi, nie tylko ze specjalistami. Często możemy liczyć na wsparcie przyjaciół lub rodziny, więc ważne jest to, żeby mówić wprost, komunikować im swoje trudności. Składową zdrowia psychicznego jest zadbanie o zdrowie fizyczne oraz znalezienie sobie hobby, pasji. Myślę, że odpowiednia suplementacja też jest ważna. W ośrodku Anamija mamy oddział dzienny, który funkcjonuje od 14:00 do 20:00, młodzież może skorzystać z zajęć terapeutycznych, które pomogą im przepracowywać trudności, problemy emocjonalne czy też kryzysy. Oferujemy również konsultacje online dla osób, które mają trudność w pojawieniu się w gabinecie twarzą w twarz z psychologiem.
Na jaki rodzaj wsparcia może liczyć młodzież, która funkcjonuje w ramach oddziału dziennego w ośrodku Anamija?
Sybilla Wolbiś – Bajor: Młodzież, która korzysta z naszego oddziału dziennego, może liczyć na wsparcie terapeutyczne z różnych stron, w zasadzie nie tylko od specjalisty psychiatry, nie tylko od psychologów, ale też od terapeutów zajęciowych czy też asystentów, którzy są wyszkoleni właśnie w tym kierunku, żeby pomóc rozwiązywać problemy młodych dorosłych czy też kryzysy młodych dorosłych, więc zawsze jest na naszym oddziale ktoś, kto tej rady, pomocy może udzielić i jest to osoba wyspecjalizowana w tym kierunku.
Bardzo dziękuję za rozmowę!
Sybilla Wolbiś – Bajor: Również bardzo dziękuję.
